- رشته مهندسی ژنتیک
- تحصیل در رشته ژنتیک
- آیا رشته ژنتیک در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود؟
- رشته ژنتیک، یکی از گرایش‌های ارشد سلولی و مولکولی که باید بشناسید.
- بازارکار
- موقعیت‌های ادامه تحصیل و مهاجرت
- نقشه راه ورود به رشته ژنتیک
- پیشرفت علم و ژنتیک
- چالش‌های اخلاقی در علم ژنتیک
رشته ژنتیک، نقطه تلاقی علم و زندگی روزمره ماست. از بررسی بیماری‌های ارثی گرفته تا دستکاری ژن‌ها برای نجات جان بیماران، ژنتیک امروزه بیشتر از همیشه به ما نزدیک شده است. اگر دوست دارید از رازهای نهفته و پنهان موجودات زنده آگاه شوید؛ اگر می‌خواهید در مورد بیماری‌های ژنتیکی اطلاعات کامل و دقیقی داشته باشید. . اگر در مقطع کارشناسی در رشته زیست‌شناسی سلولی و مولکولی تحصیل کرده‌اید و حالا به فکر ادامه مسیر در یکی از تخصصی‌ترین گرایش‌های علوم زیستی هستید حتما مقطع ارشد یا دکترا خود را در رشته ژنتیک مشغول به تحصیل شوید. در این مقاله به معرفی رشته ژنتیک، ساختار دانشگاهی، آینده شغلی و جایگاه آن به عنوان یکی از 5گرایش اصلی سلولی و مولکولی در مقطع ارشد می‌پردازیم.
رشته مهندسی ژنتیک
یکی از شاخه‌های علوم زیستی است که به مطالعه ژن‌ها، تغییرات ژنتیکی و نحوه وراثت در موجودات زنده می‌پردازد. رشته ژنتیک با تحقیق در ساختار و عملکرد ژن‌ها، به درک بهتر فرآیندهای حیاتی و همچنین تشخیص و درمان بیماری‌های ژنتیکی کمک می‌کند. به طور کلی ژنتیک جزء رشته‌های علوم پایه و یکی از پنج گرایش اصلی مقطع ارشد و دکترا رشته زیست سلولی و مولکولی بوده که در پزشکی، صنعت و… حائز اهمیت است.
یکی از جالب‌ترین و کارآمدترین ارتباط‌های رشته ژنتیک با رشته پزشکی جایی ست که ژنتیکدانان در تشخیص بیماری‌ها و درمان‌های نوین نقش بزرگی بازی می‌کنند.
تحصیل در رشته ژنتیک
ژنتیک علم مطالعه ژن‌ها، کروموزوم‌ها و نحوه انتقال صفات وراثتی است. نقش ژنتیک در شناخت بیماری‌های ارثی، تشخیص زود هنگام سرطان و درمان‌های هدفمند غیر قابل انکار است. از شناسایی اختلالات ژنتیکی جنین گرفته تا مهندسی ژن در محصولات کشاورزی، در حال حاضر نقش ژنتیک در همه جا مشخص است. با پیشرفت‌های اخیر فناوری، این علم از مرحله تئوری عبور کرده و اکنون شاهد کاربردهای عملی و بالینی آن هستیم.
آیا رشته ژنتیک در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود؟
در حال حاضر، رشته ژنتیک در ایران به‌صورت مستقل در مقطع کارشناسی ارائه نمی‌شود. دانشجویان علاقه‌مند به ژنتیک، باید در مقطع کارشناسی یکی از گرایش‌های زیست‌شناسی (زیست سلولی و مولکولی یا میکروبیولوژی) را انتخاب کنند. پس از آن، امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری ژنتیک وجود دارد. این ساختار به دانشجویان اجازه می‌دهد تا ابتدا با پایه‌های زیست‌شناسی و علوم پایه آشنا شوند و سپس وارد مباحث تخصصی ژنتیک شوند.
رشته ژنتیک، یکی از گرایش‌های ارشد سلولی و مولکولی که باید بشناسید.
مقطع کارشناسی ارشد
رشته ژنتیک از زیر شاخه های رشته زیست سلولی و مولکولی که امکان تحصیل در دانشگاه های داخل و خارج از کشور تا مقطع دکتری وجود دارد. این رشته شامل مطالعه در زمینه‌های مختلفی مانند ژنتیک مولکولی، ژنتیک پزشکی، ژنتیک انسانی، مهندسی ژنتیک و ژنتیک جمعیت است. برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد رشته ژنتیک می توان از طریق ثبت نام کنکور کارشناسی ارشد وزارت بهداشت و ثبت نام در کنکور کارشناسی ارشد وزارت علوم اقدام کنند.
ارشد رشته ژنتیک انسانی یا پزشکی هم در وزارت علوم و هم در وزارت بهداشت با وجود تفاوت هایی ارائه می شود.
| وزارت بهداشت | وزارت علوم |
| اشتغال در مراکز علمی-تحقیقاتی، مراکز درمانی و آزمایشگاه های ژنتیک | اشتغال در مراکز علمی، تحقیقاتی و پژوهشی |
| دارای طرح برای ادامه تحصیل و دریافت مدرک در مقطع دکترای تخصصی و اخذ مجوز تاسیس آزمایشگاه ژنتیک از وزارت بهداشت | فاقد طرح برای ادامه تحصیل در مقطع دکترای تخصصی |
بازارکار
در مقطع ارشد و دکتری، از آنجایی که فارغ التحصیلان به دو دسته ژنتیک پزشکی و مهندسی ژنتیک تقسیم می‌شوند، داستان متفاوت است.
برای فارغ التحصیلان مهندسی ژنتیک، با توجه به نامناسب بودن بازار کار رشته‌های علوم پایه، پیدا کردن موقعیت شغلی در آزمایشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مانند انستیتو پاستور و مرکز ملی تحقیقات کمی سخت است. این افراد معمولاً بیشتر به دنبال مهاجرت هستند؛ زیرا مدرک وزارت علوم برای مهاجرت اعتبار بیشتری دارند.
اما برای فارغ التحصیلان ژنتیک پزشکی، آینده روشن‌تری در پیش‌رو قرار دارد. از آنجایی که این رشته پذیرش بسیار پایین‌تری دارد، احتمال اشباع شدن بازار کار آن نیز به حداقل می‌رسد. بخشی از موقعیت شغلی این افراد را وزارت بهداشت با داشتن مراکز تحقیقاتی و درمان تامین می‌کند و بخشی دیگر را خود فارغ التحصیلان، با گذراندن مقاطع بالاتر و با تاسیس کلینیک و آزمایشگاه ژنتیک پزشکی تامین می‌کنند.
با دریافت مدرک رشته ژنتیک پزشکی می‌توان در کلینیک‌ها به عنوان مشاور ژنتیک برای مشاوره ژنتیک مشغول به کار شد.
به طور کلی با آشناییت بیشتر جامعه و جهان، بازار کار ژنتیک در ایران در حال گسترش است. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در آزمایشگاه‌های ژنتیک انسانی، مراکز ناباروری و کلینیک‌های تخصصی فعالیت کنند. در بخش تحقیقاتی، پروژه‌های مرتبط با سرطان، بیماری‌های ارثی و درمان ژنی فرصت‌ساز هستند. در خارج از کشور، ژنتیک از رشته‌های پرتقاضا برای جذب در پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دارویی است.
موقعیت‌های ادامه تحصیل و مهاجرت
در حال حاضر ژنتیک یکی از بهترین رشته‌ها برای ادامه تحصیل در خارج از کشور است. دانشگاه‌های معتبر جهان گرایش‌های گسترده‌ای در حوزه ژنتیک انسانی، سرطان و فارماکوژنومیکس ارائه می‌دهند. داشتن رزومه پژوهشی، مقاله و تسلط به زبان انگلیسی، شانس پذیرش را افزایش می‌دهد. در کشورهایی مانند آلمان، کانادا و هلند، متخصصان ژنتیک از مزایای مهاجرت علمی برخوردارند.
اگر قصد مهاجرت با رشته ژنتیک را دارید و هنوز رزومه خود را ایجاد نکردید می‌توانید به رزومه ساز رایگان و حرفه‌ای جاب درمان مراجعه کرده و هرچه سریع‌تر خود را برای اپلای کاری و یا تحصیلی آماده کنید.
نقشه راه ورود به رشته ژنتیک
برای ورود به رشته ژنتیک، ابتدا باید در مقطع کارشناسی، زیست سلولی و مولکولی یا میکروبیولوژی بخوانید. سپس می‌توانید در آزمون ارشد وزارت علوم یا وزارت بهداشت شرکت کنید. در صورت قبولی، در یکی از گرایش‌های ژنتیک پزشکی یا مولکولی ادامه تحصیل می‌دهید. علاقه‌مندان به پژوهش می‌توانند تا مقطع دکتری ادامه دهند و در مراکز تحقیقاتی مشغول شوند.
پیشرفت علم و ژنتیک
رشد فناوری‌های زیستی در دهه‌های اخیر، تحولی بزرگ در علم ژنتیک ایجاد کرده است. ابزارهای جدیدی مانند توالی‌یابی نسل جدید (NGS)، بیوانفورماتیک و یا دستکاری‌های ژنتیکی باعث پیشرفت چشم گیری در این علم شده‌اند. درمان‌های مبتنی بر ژنتیک مانند داروهای هدفمند (Targeted Therapy) آینده درمان سرطان را تغییر داده‌اند. پیشرفت علم ژنتیک همچنین امکان ساخت واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده و درمان‌های دقیق‌تر را فراهم کرده است.
در ژنتیک همه چیز فقط به بیماری‌ها منتهی نمی‌شود. از میان فناوری‌ها، سیستم ویرایش ژن CRISPR یکی از انقلابی‌ترین پیشرفت‌ها محسوب می‌شود. آینده‌ای را تصور کنید که در آن می‌توان رنگ چشم، مو و پوست، قد و هوش فرزند خود را انتخاب کرد. تکنیکی در ویرایش و دستکاری ژنوم، CRISPR این رویای بشر را به واقعیت تبدیل کرده است. این پیشرفت، در درمان بیماری‌های ژنتیکی مانند کم‌خونی داسی‌شکل، دیستروفی عضلانی و تالاسمی به‌کار گرفته شده است و تحولات عظیمی ایجاد کرده.
چالش‌های اخلاقی در علم ژنتیک
با پیشرفت علم ژنتیک، نگرانی‌هایی درباره دستکاری ژن‌ها و عواقب آن مطرح شده است. یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل، طراحی نوزاد با ویژگی‌های دلخواه است. آیا اخلاقاً می‌توان ویژگی‌هایی مثل قد یا هوش را از پیش تعیین کرد؟
موضوع دیگر، حفظ حریم خصوصی بیماران ژنتیکی است. استفاده تجاری از داده‌های ژنتیکی افراد نیز نگرانی‌هایی به‌وجود آورده است.
به طورکلی
اگه به DNA علاقه‌داری، این رشته می‌تونه مسیر زندگی‌ت باشه. اگر به تحقیقات و چالش‌های مختلف این حوزه علاقه دارید و می‌خواهید به کشف ناشناخته‌های نهفته در ژن پی ببرید حتما این رشته را برای ادامه تحصیل در مقطع ارشد و دکترا انتخاب کنید. این را در نظر داشته باشید که اگر وارد این مسیر شدید و انتظار پیشرفت و موفقیت دارید همیشه باید به روز باشید و چون رشته‌های علوم پایه با پیشرفت علم و کشف ناشناخته‌ها هر روز تغییر می‌کند.
منابع
https://sanjeshp.ir/Content.aspx?click=1
https://www.nature.com/subjects/crispr
https://ghr.nlm.nih.gov/
https://www.pasteur.ac.ir
