- علوم آزمایشگاهی: از تحقیق تا تشخیص
- اهمیت علوم آزمایشگاهی در تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری ها
- نگاهی جامع به وظایف کارشناس علوم آزمایشگاهی
- فرصت های شغلی برای فارغ التحصیلان علوم آزمایشگاهی
- مهارت‌های کلیدی برای ورود به بازار کار
- بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی در علوم آزمایشگاهی
- مقاطع تحصیلی رشته علوم آزمایشگاهی و امکان ادامه تحصیل
- مزایا و چالش‌های شغلی رشته علوم آزمایشگاهی
- چگونه برای استخدام در آزمایشگاه رزومه تاثیرگذار بنویسیم؟
- در جلسه مصاحبه برای استخدام در آزمایشگاه چه سوالاتی مطرح می‌شود؟
- کلام آخر
- منابع
علوم آزمایشگاهی: از تحقیق تا تشخیص
علوم آزمایشگاهی، یکی از رشته های علوم پزشکی است که نقش مهمی در تشخیص، میزان اثربخشی و پیش‌برد درمان در انواع بیماری‌ها دارد. کارشناسان آزمایشگاه با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته به بررسی نمونه‌های مختلف مانند انواع مایعات بدن و بافت‌ها می‌پردازند. فارغ‌التحصیلان این رشته با اطلاعات در زمینه علومی مانند ایمونولوژی، بیوشیمی، میکروببیولوژی و ژنتیک، در آزمایشگاه‌های پزشکی، بیمارستان‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع دارویی فعالیت می‌کنند.
از آنجایی اشتغال در این حوزه محدود به یک رشته‌ی خاص نیست، بنابراین احتمال استخدام و ورود به بازار کار برای فارغ التحصیلان نسبتا بالاست.
اهمیت علوم آزمایشگاهی در تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری ها
بدون شک تشخیص بیماری و شناسایی عامل به وجود آورنده آن یکی از ارکان اساسی در حوزه‌ی سلامت است که ارتباط مستقیمی با علوم‌آزمایشگاهی داشته و وابسته به آن است. طبق آمار منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی بیش از 70 درصد از تصمیمات مهم پزشکی در روند تشخیص و درمان با استناد به نتایج آزمایش‌ها صورت می‌گیرد. تست‌های آزمایشگاهی قادرند میزان تاثیر دارو و میزان موفقیت درمان را به طور کامل بررسی نمایند.
علاوه براین استفاده از تکنیک‌های نوین در آزمایشگاه‌های ژنتیک و مولکولی امکان ارزیابی احتمال ابتلا به بیماری‌ها و پیشگیری از وقوع آن را میسر کرده‌است. به عنوان مثال در آزمایش‌های ژنتیکی پیش از ازدواج، قبل از بارداری و یا حتی حین بارداری و پیش از تولد به سادگی می‌توان از انتقال بیماری به نسل بعد جلوگیری نمود.
از سوی دیگر آزمایش‌ها و غربالگری‌های دوره‌ای مرتبط با سرطان‌های مختلف، به عنوان ابزاری دقیق برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها مطرح می‌شود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که به کارگیری روش‌های آزمایشگاهی یکی از عوامل مهم در پژوهش‌های پزشکی و توسعه درمان‌های نوین و همچنین تولید واکسن و دارو می‌باشد.
نگاهی جامع به وظایف کارشناس علوم آزمایشگاهی
حوزه فعالیت کارشناس آزمایشگاه بسیار گسترده است و از نمونه‌گیری صحیح با رعایت استانداردهای ایمنی آغاز شده و تا جواب‌دهی ادامه می‌یابد. همچنین، ارزیابی عملکرد دستگاهها، کنترل کیفی نتایج از دیگر مسئولیت‌های این حرفه است که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده‌است:
- توانایی خوانش درخواست پزشکان برای انجام آزمایش
- نمونه گیری و تفکیک نمونه ها
- تسلط به انجام کلیه مراحل انجام آزمایش و جواب‌دهی
- امور مرتبط با حفظ و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی و کالیبراسیون آنها
- تهیه دستورالعمل برای انجام آزمایش‌ها، مستند سازی، تحلیل آماری تست‌ها و کنترل کیفی
- آشنایی با شرایط هر آزمایش و راهنمایی مراجعه کنندگان
فرصت های شغلی برای فارغ التحصیلان علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی یکی از شاخه‌های علوم پزشکی است که مهارت‌های متنوعی را شامل می‌شود و دانشجویان را برای ورود به حوزه‌های مختلف آماده می‌کند که تنها به اشتغال در آزمایشگاه محدود نمی‌شود. به همین علت به یکی از رشته‌های پر طرفدار در حیطه پزشکی و سلامت تبدبل شده‌است. برای فارغ‌التحصیلان این رشته، امکان اشتغال در مراکز زیر میسر می‌باشد:
- آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و پاتوبیولوژی
- بیمارستان‌ها و مراکز درمانی
- شرکت‌های تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی و مراکز تولید کننده کیت‌های تشخیصی
- آزمایشگاه‌های مراکز درمان ناباروری
- صنایع دارویی و کارخانه‌های مواد غذایی
- مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها
مهارت‌های کلیدی برای ورود به بازار کار
با توجه به سرعت پیشرفت فناوری در علوم پزشکی و بهره‌مندی از سیستم‌های خودکار در آزمایشگاه‌ها، فضای ورود به بازار کار و موفقیت در آن بسیار رقابتی شده‌است. در این میان، دانش تخصصی و مهارت‌های فنی و نرم، وجه تمایز بین کارشناسان موفق و سایرین می‌باشد. از طرف دیگر به منظور ارتقای جایگاه شغلی، تقویت مهارت‌های فردی نیز یک ضرورت به شمار می‌رود که در ادامه به آن اشاره شده‌است:
- تسلط به نرم افزارهای مرتبط با اتوماسیون آزمایشگاهی و آشنایی با تجهیزات پیشرفته
- توانایی تحلیل نتایج آزمایش‌ها
- مهارت‌های ارتباطی در مواجهه با بیماران و یا تعامل با پزشکان و آزمایشگاه‌های همکار
- مدیریت بحران و زمان در انجام آزمایش‌ها در موارد اورژانسی
- تسلط بر امور کنترل کیفی، مستند سازی و ایمنی در آزمایشگاه
بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی در علوم آزمایشگاهی
راه اندازی سیستم‌های اتوماسیون آزمایشگاهی که قابلیت مدیریت و جابجایی نمونه‌ها بین بخش‌های مختلف، تفکیک و تجزیه و تحلیل آنها را داشته‌باشند، با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی امکان پذیراست.
علاوه براین با به کارگیری هوش مصنوعی در علوم‌آزمایشگاهی، میزان خطاهای انسانی کاهش یافته و گردش کار بهینه سازی می‌گردد. از سوی دیگر با افزایش توان عملیاتی و بازدهی، پاسخ‌دهی به بیماران نیز سریع‌تر انجام می‌شود. اما باید همواره این نکته را در نظر داشت که تمامی موارد ذکر شده باید توسط متخصصین آزمایشگاه مورد بررسی و تائید قرار گیرند.
هوش مصنوعی دارای الگوریتم‌هایی است که استفاده از آن سبب بهینه‌سازی امور مرتبط با تضمین کیفیت و استاندارد سازی در علوم‌آزمایشگاهی و سنجش دقت و صحت انواع آزمایش‌ها می‌گردد و از دیدگاه پاتولوژیست‌ها عنوان ابزاری مفید برای تشخیص بیماری‌ها مطرح می‌شود.
مقاطع تحصیلی رشته علوم آزمایشگاهی و امکان ادامه تحصیل
کارشناسی (B.Sc. in Medical Laboratory Sciences)
این دوره تحصیلی معمولا 4 سال است که با هدف آموزش کارشناسان آزمایشگاهی برای انجام آزمایش‌های تشخیص طبی طراحی شده است.
کارشناسی ارشد (M.Sc. Medical Laboratory Sciences)
مقطع کارشناسی ارشد شامل آموزش تخصصی در یکی از گرایش ها و گذاراندن واحد های نظری و عملی در این حیطه است.
گرایش‌های رشته علوم‌آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد
- علوم آزمایشگاهی
- بیوشیمی بالینی
- میکروبیولوژی
- بیوتکنولوژی
- سلولی و مولکولی
- ژنتیک پزشکی و مولکولی
- ایمونولوژی
- هماتولوژی
- ویروس شناسی
- باکتری شناسی
- قارچ شناسی
- سم شناسی
- انگل شناسی
دکتری تخصصی (Ph.D. Medical Laboratory Sciences)
پس از گذراندن این دوره، فارغ التحصیلان به عنوان متخصص و مسئول فنی در مراکز تشخیصی درمانی و دانشگاه ها مشغول به کار می شوند و یا نسبت به تاسیس آزمایشگاه اقدام می نمایند.
مزایا و چالش‌های شغلی رشته علوم آزمایشگاهی
| مزایا | معایب |
| گرایش‌های تحصیلی مختلف در مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر و فرصت‌های شغلی متنوع | امکان ابتلا به بیماری در اثر مواجهه با ویروس و باکتری ها ابتلا به بیماری‌ها در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و بهداشتی |
| ثبات شغلی نسبی به دلیل افزایش برای جذب در بازار کار | خستگی جسمی و ذهنی در اثر ایستادن‌های مداوم برای کار با دستگاه |
| کار تیمی و امکان مشارکت در پروژه‌های پژوهشی | ساعات کاری طولانی و شیفت شبانه و گاهی حقوق نسبتا کم |
چگونه برای استخدام در آزمایشگاه رزومه تاثیرگذار بنویسیم؟
برای آماده کردن یک رزومه موثر و موفقیت در مصاحبه‌ی شغلی باید دانش فنی، مهارت و تجربه‌های خود را به طور حرفه‌ای و جذاب ارائه نمایید.
بهتر است نام کامل، شماره تماس، پست الکترونیک و آدرس خود را در بالای صفحه درج کنید. در ابتدا به صورت مختصر در مورد تجربیات، علاقمندی‌ها و اهداف شغلی خود بنویسید. اضافه کردن لینک از پروفایل LinkedIn نیز در این قسمت مفید است، در نظر داشته باشید ذکر موارد زیر در رزومه کاری ضروری است:
- مدرک تحصیلی و نام دانشگاه، سال فارغ‌التحصیلی و معدل
- موضوع پایان‌نامه کارشناسی ارشد و یا رساله دکتری
- سابقه کاری و دوره‌های کارآموزی و گواهینامه‌ها
- مهارت‌های تخصصی و عمومی (مهارت‌های نرم و سخت)
- تسلط بر زبان‌های خارجی و علوم کامپیوتر
در جلسه مصاحبه برای استخدام در آزمایشگاه چه سوالاتی مطرح می‌شود؟
در مصاحبه‌ی جذب نیرو برای کار در آزمایشگاه سوالاتی در خصوص دانش تخصصی، سابقه کاری، مهارت‌های عملی و ویژگی‌های شخصیتی پرسیده می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تکنیک‌های مختلف برای انجام یک آزمایش و چگونگی تفسیر آنها
- میزان آگاهی از روش‌های آزمایشگاهی نوین و کار با دستگاهها و تجهیزات پیشرفته
- ارزیابی تسلط بر نرم افزارهای مرتبط با کار در آزمایشگاه مانند سیستم‌های پذیرش و جواب‌دهی و تحلیل داده‌های خروجی از دستگاه
کلام آخر
با توجه به پیشرفت روزافزون علم و فناوری در حیطه علوم زیستی و پزشکی، فرصت‌های شغلی متنوعی در حوزه‌های بالینی، تحقیقاتی، صنعتی و آموزشی پیش روی فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی قرار دارد. بنابراین، این رشته نه تنها مسیری برای تحقق اهداف است، بلکه آینده‌ای پویا و امیدوارکننده برای علاقه‌مندان فراهم می‌آورد.
منابع
https://college.mayo.edu/academics/explore-health-care-careers/careers-a-z/medical-laboratory-scientist/#:~:text=Medical%20laboratory%20scientists%20have%20a,other%20high%2Dprecision%20lab%20equipment
https://www.jobsandskills.gov.au/data/occupation-and-industry-profiles/occupations/2346-medical-laboratory-scientists
https://www.rochesterregional.org/medical-education/other-programs/clinical-laboratory-technology-program/what-is-a-clinical-laboratory-technologist-medical-technologist
